بررسی علل و عوامل موثر بر بیش فعالی کودکان
بیش فعالی کودکان یک اختلال روانشناختی است که در کودکان و نوجوانان دیده می‌شود. کودکان دچار ناتوانی در کنترل توجه یا انتظارات اجتماعی شده که احتمالا این اختلال به عوامل ژنتیکی همچنین محیطی برمی‌گردد. اغلب ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی می‌توانند کودکان را دچار بیش فعالی کنند که این عوامل تاثیرگذار برای هر فرد متفاوت است پس تنها وجود یکی از این عوامل نمی تواند عامل بیش فعالی کودکان باشد.
بررسی عوامل موثر بر بیش فعالی کودکان:
1- عوامل ژنتیکی:
اگر یکی از والدین یا خواهر و برادر کودک بیش فعالی داشته باشند احتمال اینکه کودک نیز دچار این اختلال شود بسیار افزایش خواهد یافت.
2- عوامل محیطی:
بسیاری از عوامل محیطی هستند که در زمان بارداری یا حتی قبل از بارداری بر هورمونهای مادر تاثیر گذاشته و کودک قبل از به دنیا آمدن به وسیله‌ی مادر دچار این اختلال می‌شود یا حتی ممکن است مشکلات و عوامل محیطی بر خود کودک بعد از به دنیا آمدن تاثیر بگذارد. مانند:
- مصرف سیگار یا مواد مخدر توسط مادر در دوران بارداری
- ارتباط با مواد مسموم کننده مانند سرب یا برخی آلودگی های محیطی
- مشکلات خانوادگی، استرس یا ناهنجاریهای روابط خانوادگی
- مشکلات در کنترل عواطف همچنین ناتوانی در کنترل رفتارها
- اختلالات خواب
- مصرف بیش از حد شیرینی
- کمبود فعالیت بدنی
- ساعات خواب نامنظم
3- اختلالات شناختی:
در بروز اختلال بیش فعالی کودکان عوارض عصبی، ناتوانی در کنترل انتظارات یا توجه، اختلال دریافت حسی همچنین نقض توجه و حافظه مرتبط هستند.
4- عوامل مرتبط با مادر:
مادر در دوران بارداری با مصرف مواد مخدر، سیگار، الکل یا داروهای خاص می‌تواند منجر به بیش فعالی کودکان شود.
5- تغذیه:
مصرف غذاهای حاوی رنگ ها، مواد نگهدارنده، افزودنی مصنوعی و.. ممکن است با بروز بیش فعالی ارتباط داشته باشند.
روش های تشخیص علل بیش فعالی کودکان در مرکز خیریه نگهداری بیماران اعصاب روان نواندیش
1- مصاحبه با والدین و مراقبین:
اولین قدم در تشخیص دقیق بیش فعالی کودکان مصاحبه با ولدین یا سرپرستان یا حتی مراقبین آنهاست. در این مصاحبه سوالاتی در مورد رفتارها، نشانه ها، میزان فعالیت، توانایی تمرکز یا توجه همچنین رفتارهای خشونت آمیز کودکان پرسیده می‌شود زیرا این افراد رفتارهای کودک را در طول روز مشاهده می‌کنند.
2- مقیاس های ارزیابی:
قدرم دوم در تشخیص بیش فعالی کودکان از مقیاسهای ارزیابی که توسط والدین، معلمان، روانشناسان حرفه‌ای تکمیل شده استفاده شود چون: مقیاس بیش فعالی کمبود توجه(ADHD) یا مقیاس رفتاری کودکان(CBCL).
3- مشاهده مستقیم:
مشاهده مستقیم رفتار کودکان در محیط های مختلف توسط معلمان، مشاوران رفتاری یا روانشناسان می‌تواند به تشخیص الگوهای رفتاری بیش فعالی، نشانه های کمبود توجه همچنین مشکلات رفتاری دیگر کمک کند.
4- همکاری با تیم چند رشته ای:
روانشناسان، متخصصان تربیتی، مشاوران رفتاری، پزشکان همچنین متخصصان دیگر یک تیم چند رشته‌ای هستند که می‌توانند در تشخیص، ارزیابی دقیق همچنین بررسی جوانب مختلف بیش فعالی کودکان با هم همکاری نمایند.
5- استفاده از فناوری:
فناوریهای جدید مانند سامانه های ردیابی رفتاری یا سنسورها بصورت غیر تهاجمی در محیط‌های روزمره کودکان می‌توانند در جمع آوری داده های مرتبط با رفتار کودکان یا ارزیابی بیش فعالی کمک کنند.
6- تکنیک های برداری مغزی:
الکتروانفسالوگرافی (EEG) و تصویر برداری تابش مغزی (FMRI) جزو تکنیک های تصویر برداری هستند که امکان بررسی دقیق نشانه های بیش فعالی کودکان در سطح مغز را می‌دهند.
7- تحلیل داده های بزرگ:
با تحلیل حجم زیادی از داده ها یا الگوهای رفتاری توسط هوش مصنوعی می‌توان الگوی خاصی از بیش فعالی را شناسایی نمود.
8- سنجش بطور مداوم:
بیش فعالی در طول زمان تغییر می‌کند بهمین دلیل محققان یا والدین می‌توانند توسط سامانه‌های سنجش بطور مداوم در طول روز الگوهای رفتاری همچنین تغییرات در رفتار را بهبود بخشند و نتایج دقیق‌تری در تشخیص بیش فعالی بدست آورند.
آشنایی با انواع روشهای درمان بیش فعالی کودکان:
1- روشهای رفتاری : این روشها که به کنترل رفتار بیش فعالانه کمک می‌کنند شامل موارد زیر می‌باشند:
- آموزش مهارت های مدیریت رفتار
- تنظیم ساعت خواب
- تنظیم برنامه روزانه
- تشدید ساختار همچنین انضباط
- استفاده از تقویم یا برنامه های کمکی
2- روشهای آموزشی : با روشهای آموزشی درست به کودکان در بهبود عملکرد تحصیلیشان کمک می‌نمایند. روشهای آموزشی شامل:
- آموزش مهارتهای مرکز و توجه
- مهارتهای مدرسه
- تکنیک های مطالعه
3- مشاوره خانواده : وظیفه مشاور خانواده کمک به یافتن راه حل‌های موثر جهت مدیریت رفتار بیش فعالی کودکان، ارائه پشتیبانی و آموزش به والدین در مورد روشهای ارتباطی موثر همچنین مدیریت استرس می‌باشد.
4- درمان دارویی : در برخی موارد با تشخیص پزشک متخصص درمان بیش فعالی دارو درمانی با دقت همچنین تحت نظارت صورت می‌گیرد. هدف از دارو درمانی:
- بهبود تمرکز و توجه
- کاهش عصبانیت
- کنترل رفتار بیش فعالی
تشخیص بیش فعالی کودکان بسیار پیچیده و نیاز به ترکیبی از این روشها یا ابزارهای تحلیلی دارد جهت اطلاعات بیشتر و کاردرمانی کودکان یا مشاورین متخصص مرکز نگهداری بیماران اعصاب روان نواندیش به صفحه اول مراجعه نمایید.
