اختلال دو قطبی یا بیماری شیدایی یک نوع اختلال روانی است که در اخلاق و خلقیات فرد تغییراتی ایجاد می‌کند. بر روی عملکرد فرد نیز تاثیر گذار است و گاها بسیاری از افراد به نوع خفیف این بیماری دچار هستند. حتی ممکن است مدت های طولانی به طول بینجامد همچنین اگر فرد مبتلا به دنبال درمان این بیماری نباشد می‌تواند آثار بسیار مخربی داشته باشد. امروزه این بیماری به‌عنوان ششمین عامل ناتوان کننده در دنیا شناخته شده است. منشا اختلال دو قطبی از ضعف شخصیت نیست بلکه یک بیماری است که قابل درمان می‌باشد.
تشخیص همچنین درمان اختلال دو قطبی در مرکز بستری بیماران روانی به بهترین نحو صورت می‌گیرد. این مرکز درمانی با داشتن دکترهای حاذق همچنین سال‌ها تلاش و فعالیت در این حوزه توانسته اند به بهترین روش درمان دست یابند.
بعنوان مثال: ممکن است شما در روزهای که هوا خوب است سرحال تر و شاداب تر از روزهایی که هوا ابری است به نظر برسید. ولی اگر این تغییرات بسیار شدید شود که از حالت معمولی خارج گردد به نوعی اختلال مبدل می‌شود.
اختلال دو قطبی زمانی است که فرد خلق و خوی بسیار اکتیوی دارد و دوره افسردگی فرد به شدت آرام و افسرده است. افراد مبتلا در رفتارهای روزانه خود در مدرسه، محل، محل، روابط عاطفی نیز دچار مشکل می‌شوند. تغییرات در خلق و خو ممکن است در هر انسانی وجود داشته باشد ولی بیماری دو قطبی این تغییرات به شدت بیشتر نمایان می‌شود. معمولا این بیماری در اواخر سن بلوغ و ابتدای جوانی بروز می‌نماید که در مرد و زن نیز تقریبا یکسان است. هرچند ممکن است در سنین پایین تر نیز وجود داشته باشد ولی با فشارهای دوران نوجوانی نباید اشتباه گرفته شود.
مهمترین علت این بیماری ژنتیکی است این بیماری با شرایط محیط اعم از استرس و تنش بوجود نمی آید. همچنین استعمال مواد مخدر مانند کوکائین، آمفتامین ها این بیماری را تشدید می نماید.
بعد از آشنایی با این بیماری، به دسته بندی آن می‌پردازیم:
انواع اختلال دوقطبی
اختلال دو قطبی نوع اول: شامل دوره شیدایی (مانیا) همراه یا بدون افسردگی می‌باشد که تا 7 روز به طول می‌انجامد این علائم شیدایی به قدری شدت دارد که نیازمند این می‌باشد که فرد بستری گردد. لذا در برخی از موارد به از هم گسیختگی روانی نیز منجر می‌گردد.
اختلال دو قطبی نوع دوم: هایپومانیا( حالت خفیفی از مانیا) به همراه افسردگی می‌باشد. که در این دوره فرد یک دوره افسردگی یا نیمه شیدایی را تجربه می‌کند.
نوع دیگر از این بیماری زمانی صورت می‌گیرد که فرد به طور همزمان از اختلال نوع اول و دوم با دوره های سریع را تجریه می کند. در برخی از موارد مشروبات الکلی یا مواد مخدر می تواند ناشی از این بیماری شود.
علائم بیماری اختلال دوقطبی چیست؟
آشنایی با علائم دو قطبی می تواند به ما در تسریع روند درمان کمک نماید. همچنین علائم و شدت آن در افراد گوناگون متفاوت است. افراد مبتلا ممکن است دوره های متفاوتی از این شیدایی یا افسردگی را تجربه کنند همچنین این احتمال وجود دارد که فردی دو نوع علائم را بطور همزمان بصورت کوتاه یا بلند مدت را نیز تجربه کند.
دوره افسردگی باید کمتر از 14 روز ادامه داشته باشد بطوریکه در بیشترین زمان در طول روز با این حالت همراه باشد. در این مرحله باید علائم زیر را داشته باشد.
• خلق و خوی افسرده از چیزهایی که در زمان قبل برایشان لذت بخش و سرگرم کننده بود لذت نمی برند.
• از بی خوابی یا زیاد خوابیدن رنج می برند
• کم یا زیاد کردن وزن بعلت تغییر اشتهایی
• نداشتن انرژی
• احساس گناه
• احساس پوچی و خودکشی
• توهم
علت بیماری دو قطبی چیست؟
در بوجود آمدن این بیماری عوامل زیادی موثر هستند که در زیر به چند مورد اشاره می نماییم.
• ژنتیک
• عملکرد مغز
تغذیه مناسب برای بیماران اختلال دو قطبی
بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی از اهمیت بالایی برخوردار است. همانطور که گفته شد این مشکل یک اختلال روانی است که شامل دوره‌های افسردگی (مانی) و افزایش انرژی و بالا بودن خلق و خوی (مانیا) می‌شود. برخی از نکات مهم در تغذیه بیماران اختلال دو قطبی عبارتند از:
پرهیز از مواد محرک:
مصرف مواد محرک مانند قهوه، چای سیاه و نیکوتین بر روی خلق و خوی و سطح انرژی تأثیر می‌گذارد. بنابراین، توصیه می‌شود از مصرف آنها کاسته شود یا به حداقل برسانید.
مصرف مواد غذایی پرمقدار انرژی:
بیماران اختلال دوقطبی ممکن است در دوره‌های مانی کالری بیشتری مصرف کنند. در نتیجه، توصیه می‌شود غذاهای پرمقدار انرژی و غنی از مواد مغذی مانند میوه‌ها، سبزیجات، ماهی، گوشت، غلات کامل و محصولات لبنی را مصرف کنند.
مواد غذایی ثروتمند از نظر مغذی:
بیماران اختلال دوقطبی نیاز به مواد مغذی متنوع دارند. توصیه می‌شود میوه‌ها و سبزیجات مختلف را در رژیم غذایی خود در نظر بگیرند. همچنین، ماهی، مواد غذایی حاوی پروتئین، میوه‌ها و سبزیجات خشک، مغزها و دانه‌های روغنی نیز باید جزء رژیم غذایی باشند.
مصرف مواد غذایی حاوی اسید چرب امگا-3:
برخی مطالعات نشان داده‌اند که مصرف مواد غذایی حاوی اسید چرب امگا3 (مانند ماهی چرب، روغن کرچک و بذرهای کتان) می‌تواند به بهبود علائم افسردگی در بیماران اختلال دوقطبی کمک کند. با این حال، قبل از استفاده از بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
پرهیز از الکل:
مصرف الکل می‌تواند عوارض بیشتری در بیماران اختلال دوقطبی ایجاد کند و تأثیر منفی بر روی خلق و خوی و خواب بیمار داشته باشد. بنابراین، توصیه می‌شود الکل را به حداقل برسانید یا بهتر است کاملاً از مصرف آن خودداری کنید.
رژیم غذایی منظم:
حفظ یک رژیم غذایی منظم و خوردن وعده‌های کوچک و مکرر در طول روز ممکن است به بهبود استحکام عملکرد احساسی و روانی کمک کند.
چگونه می توانیم بیماری دو قطبی را تشخیص دهیم؟
از مهمترین راه های تشخیص این اختلال مصاحبه بالینی توسط روانپزشک یا انجام تستها معتبر است. با مصاحبه با روانشناس در نواندیش اطلاعات زیر کسب می گردد.
1- علائم و نشانه بیماری
2- سوابق شخصی فرد
3- گذشته زندگی خانوادگی
درمان اختلال دو قطبی
از مهمترین روش درمان بیماری دو قطبی استفاده از داروهای ثابت کننده خلق و خو می باشد از جمله این داروها می توان به والپرات سدیم، لیتیم، کاربامازپین اشاره نمود که با تشخیص پزشک مصرف گردد.
اگر داروی لیتیم تجویز شود پزشک معالج هر چند ماه یکبار آزمایش خون را تکرار می کند. چنانچه نسبت به این دارو عوارض نداشته باشد ادامه آن امکان دارد با بوجود آمدن هرگونه عوارض جانبی شما باید مشکل خود را با پزشک معالج در میان بگذارید. بدون تجویز پزشک هیچ نوع دارویی را مصرف یا قطع نکنید.
آشنایی با اختلال دو قطبی شیدایی یا نیمه شیدایی
برای تشخیص این اختلال فرد باید حداقل یک دوره این بیماری را تجربه کرده باشد. نیمه شیدایی از نوع خفیف تر می‌باشد. که در آن افراد می‌توانند عملکرد نسبتا خوبی و فعالیت های اجتماعی و کاری از خود بجا بگذارند. ممکن است بعضی از افراد در طول زندگی خود بارها این دوره را تجربه کرده باشد و برخی دیگر یک بار به آن مبتلا شده باشد. اختلال شیدایی شدید معمولا بعد از یک افسردگی شدید رخ می دهد. بدین ترتیب کنترل آن حادتر می گردد.
در این دوره فرد بیمار رفتارهای غیر قابل پیش بینی از خود نشان می دهد. خود کشی یکی از رفتارهایی غیر قابل پیش بینی در این مبتلایان می باشد.
برخی علائم افراد مبتلا به دو قطبی شیدایی به شرح زیر می باشد:
• احساس هیجان شدید حتی در زمانیکه اوضاع مناسب نمی باشد
• تغییر موضع سریع
• تند صحبت کردن و از موضوعی به موضوع دیگر پریدن
• تفکر سریع
• احساس شگفت انگیز بودن
• تمرکز کردن برای این افراد بسیار سخت می باشد
• تصمیم های عجولانه و یهویی ممکن است عواقب بدی داشته باشد
روش درمان اختلال دو قطبی شیدایی و نیمه شیدایی به یک شکل است با این تفاوت که شدت نیمه شیدایی ضعیف تر است
عاقبت بیماران دو قطبی
بیماری دو قطبی یک حالتی از شیدایی است که در این مرحله فرد بیمار دچار شادی و انرژی مضاعفی می‌گردد. همچنین تمایل به فعالیت بیشتری از خود بروز می‌دهد. ولی بطور کلی زندگی طبیعی و روزمره خود را انجام می‌دهد.
در بیماران دو قطبی موارد زیر بسیار به چشم می‌خورد:
• تمایل به فعالیت بیشتر
• تحریک پذیری و انرژی زیاد
• باورهای غیر عقلانی و نادرست
• خوش بینی پوچ
• تکبر و خود برتر بینی
• خواب کم
• حرف زدن با سرعت زیاد
• عدم تمرکز
• ناتوانی در درک مسائل
